Biografia - Śląski pisarz i lokalny poeta Paul Petras

Od 1993 r. na cmentarzu w Kühnau koło Grünbergu na Śląsku, obecnie Zielona Góra, znajduje się specjalny kamień pamiątkowy z napisem w języku niemieckim i polskim:

"Pamięci dr Paula Petrasa - miejscowego poety - * 1860 Grünberg / Schl. - + 1941 Kühnau". Pod spodem po polsku: "Pamieci DRA Pawla Petrasa - Piewcy Ziemi Zielonogorskiej - * 1860 Zielona Góra - + 1941 Chynów".

Ten imponujący dwujęzyczny hołd poświęcony jest - zgodnie z polskim tłumaczeniem: - "pieśniarzowi regionu zielonogórskiego", czyli poecie, który urodził się w dawnym Grünbergu, niegdyś najbardziej wysuniętym na północ mieście winiarskim w Niemczech, i który wielokrotnie wychwalał jego "górskie wino" w licznych wierszach i opowiadaniach. Zielona Góra, miasto nad Odrą, już dawno powróciło do swojej winiarskiej tradycji i zaprasza swoich młodych winiarzy na coroczne święto wina.

Jest to bardzo w duchu Paula Petrasa, który w trakcie swojego barwnego życia jako pisarz zawsze myślał o swoim rodzinnym mieście, często je odwiedzał i śpiewał o nim i okolicznych wioskach w licznych wierszach i opowiadaniach - wiele z nich w gwarze śląskiej.

Paul Petras urodził się 10 października 1860 r. w skromnym domu za dawną gospodą "Zum Walfisch". Ponieważ jego rodzice zmarli wcześnie, dorastał jako sierota z przybranymi rodzicami w Grünbergu, a po ukończeniu szkoły średniej studiował języki nowożytne i filozofię we Fryburgu Bryzgowijskim i Wrocławiu. Dzięki prywatnym mecenasom i kilku stypendiom za wybitne osiągnięcia mógł z powodzeniem ukończyć studia na Uniwersytecie Wrocławskim: Na podstawie rozprawy na temat średnioangielskiej wersji legendy o Siedmiu Mądrych Panach uzyskał w 1885 r. tytuł doktora filozofii.

Petras chciał następnie kontynuować karierę nauczyciela, ale surowa pruska pedagogika nie była jego światem. W 1888 r. został więc dziennikarzem "z powodu skłonności do pisania". Młody lekarz już w czasach szkolnych wielokrotnie chwytał za pióro, pisząc różne wiersze miłosne i krótkie sztuki (satyryczną "operę piwną" i farsę "Der Kaiser von Birma oder der gerettete Frack" w dialekcie śląskim). W 1880 r., jako uczeń szkoły podstawowej, recytował swój nagrodzony wiersz patriotyczny na temat ukończenia budowy katedry w Kolonii w auli liceum Friedricha Wilhelma i w nagrodę otrzymał 10-markową złotą monetę.

Po okresie próbnym jako nauczyciel w Grünbergu, Paul Petras udał się do wydawnictwa "Breslauer Zeitung" i odbył tam praktykę. Następnie objął stanowisko trzeciego redaktora naczelnego w "Gesellige" w Graudenz, gdzie pisał tak zwane lokalne plotki, korygował i publikował sprawozdania z zebrań. Po tym początkowym doświadczeniu dziennikarskim, w 1889 r. przejął lokalną sekcję "Breslauer General-Anzeiger" jako redaktor naczelny.

Kolejnymi stacjami w jego życiu jako dziennikarza, a później wydawcy, były Meerane w Saksonii w 1891 r., następnie Bromberg (ówczesna prowincja poznańska) jako redaktor liberalnego "Ostdeutscher Lokal-Anzeiger / Bromberger Unparteiischen", pracownik biura telegraficznego Wolffa, a od 1900 do 1912 r. redaktor naczelny i wydawca "Ostdeutsche Tageszeitung" w Konitz (Prusy Zachodnie). Następnie pracował dla "Hamburger Fremdenblatt" i kierował wielojęzyczną ilustrowaną gazetą "Welt im Bild" Fremdenblatt.

Petras przeszedł na emeryturę w 1929 r. z powodów zdrowotnych, ale nadal publikował opowiadania i wiersze w dialekcie śląskim w "Grünberger Wochenblatt" i "Grünberger Heimatkalender", którym poświęcił się również jako językoznawca. Z pasją tłumaczył na grünberski śląski wypowiedzi z dolnoniemieckiego Fritza Reutera czy Clausa Grotha.

Petras napisał kiedyś o swoim literackim związku z ojczyzną: "Jako poeta napisałem również wiele artykułów do lokalnej prasy. Mieszkańcy Grünbergu uhonorowali mnie za dostarczanie piosenek na ich "święta wina", czyniąc mnie swoim "lokalnym poetą"".

12 września 1935 r. Uniwersytet Wrocławski potwierdził jego doktorat "Złotym Jubileuszem Doktorskim" i uhonorował jego pracę w dziedzinie folkloru w liście gratulacyjnym.

Niewielka bibliografia jego prac została opublikowana na stronie https://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Petras.

Miejscowy poeta, który resztę życia spędził u córki w Kolonii-Buchforst, zmarł 25 stycznia 1941 roku. Zgodnie ze swoim życzeniem został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Kühnau (dziś Chynów) obok grobu swojego ojca i nauczyciela wiejskiej szkoły Eduarda Petrasa. Grób istniał do lat sześćdziesiątych XX wieku. Został jednak zamknięty przez ówczesne władze polskie w ramach niwelacji poniemieckich cmentarzy. W 1993 roku, dzięki inicjatywie ówczesnego proboszcza parafii katolickiej w Chynowie, ks. kanonika dr Henryka Dworaka, reprezentacyjny grób ku czci dr Paula Petrasa został wzniesiony w widocznym miejscu na terenie obecnego cmentarza komunalnego w Chynowie. Jest to widoczny dowód niesłabnącego przywiązania do miejscowego poety i Piewcy Ziemi Zielonogórskiej w dzisiejszej Zielonej Górze, dawnego Grünberga i. Schl.

Wolfgang Scheuren

(wnuk dr Paula Petrasa)