Tradycja winiarska Grünberg - Śląski pisarz i lokalny poeta Paul Petras

Odra koło Zielonej Góry
Deutsche Version
Dr. Paul Petras
Przejdź do treści

Tradycja winiarska Grünberg

Grünberg
Tradycja winiarska Grünberg
Centrum winiarskie na Lubuskim Szlaku Wina i Miodu w Zaborze (Saabor) koło Zielonej Góry.
Foto: P. Pieńkowski

Klasyczna tradycja winiarska Grünbergu zniknęła wraz z końcem wojny w 1945 roku, a idylliczny obraz winnic i kwitnących drzew owocowych otaczających dawną winiarską metropolię Wschodu zniknął. Winnice na wzgórzach Zielonej Góry, jak odtąd nazywano miasto, zostały w dużej mierze opuszczone lub porzucone i wykorzystane pod budowę mieszkań - prefabrykowanych budynków, które do dziś można zobaczyć w tle miasta. Ostatnia winnica padła ofiarą tego rozwoju w 1976 roku.
 
Koniec ery Gremplera
Niegdyś największa niemiecka wytwórnia win musujących Grempler & Co. w sercu miasta została przejęta przez polską administrację i znacjonalizowana. W 1946 r. w winiarni powstało przedsiębiorstwo państwowe "Państwowa Wytwórnia Win Musujących 'Grempler' w Zielonej Górze", które było w stanie kontynuować produkcję wina musującego dzięki kilku wykwalifikowanym niemieckim pracownikom, którzy nie zostali wydaleni i ich wiedzy. Produkt nosił nazwę "polskie wino musujące" i mógł być produkowany do 1947 r. z pozostałych zapasów wina Grempler (ok. 500 000 litrów) oraz z importowanych francuskich win bazowych. Następnie firma skupiła się bardziej na produkcji win owocowych. Produkcja win gronowych, która była kontynuowana, opierała się głównie na imporcie winogron z Węgier i Bułgarii oraz niewielkich ilości winogron z własnych winnic i regionu. W 1950 roku nazwa Lubuskiej Wytwórni Win została konsekwentnie zmieniona na "Państwowa Lubuska Wytwórnia Win w Zielonej Górze", co ostatecznie przypieczętowało erę Gremplera.
 
W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych państwowa firma odnotowała dumne sukcesy eksportowe poza bratnimi krajami socjalistycznymi. Na liście eksportowej znalazły się nawet Australia, Wyspy Dziewicze, Japonia i Stany Zjednoczone. W 1999 roku fabryka zbankrutowała i została zlikwidowana. Od tego czasu w Zielonej Górze nie produkuje się już wina na skalę przemysłową.

Nowy początek z przesiedleńcami z Polski Wschodniej
Odrodzenie dawnej rzemieślniczej tradycji winiarskiej rozpoczęło się stopniowo w latach 70. na Ziemi Lubuskiej, której centrum stanowi Zielona Góra. Niektórzy przesiedleni pionierzy ze wschodniej Polski ożywili uprawę winorośli na małą skalę. Często jako hobby. Winnice często osiągały średnią wielkość od trzech do czterech hektarów. W połowie lat 90. winiarze z małych i dużych winnic, a także działkowcy, którzy na nowo odnaleźli zamiłowanie do uprawy winorośli, zaczęli tworzyć stowarzyszenia. Dziś w Zielonej Górze działają trzy takie stowarzyszenia: Zielonogórskie Stowarzyszenie Winiarskie, Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa Winnice Lubuskie oraz Stowarzyszenie Promocji Winnic i Produktów Regionalnych.

Bóg wina Bachus na corocznym święcie wina - Wienobranie - w Zielonej Górze
Foto: Bild Archiv LOTUR

Winobranie jako powrót do kultury wina
Wraz z powrotem do starej tradycji winiarskiej Grünberg, dawne coroczne święto wina również powróciło do pamięci kulturalnej miasta: już w 1852 roku ówczesna rada miejska włączyła coroczne obchody winobrania do kalendarza wydarzeń miasta, tworząc w ten sposób atrakcyjną, prawdziwą atrakcję turystyczną w roku winiarskim. W 1945 roku w Zielonej Górze miało miejsce coś na kształt prekursora dzisiejszego "Winobrania": Wówczas przy wsparciu władz odbyło się tzw. święto wina, ale było to bardziej ogólne święto winobrania organizowane przez amatorów, pionierów i działaczy różnych organizacji młodzieżowych. W kolejnych latach, pomimo braku przemysłu winiarskiego, Winobranie było oficjalnie promowane jako ważne wydarzenie kulturalne mające na celu ożywienie polskiej wsi, a w szczególności historii wina w świadomości ludności.
Dziś Winobranie jest największym festiwalem wina w Polsce, przesiąkniętym tradycją. Częściowo dzięki odrodzeniu uprawy winorośli w regionie lubuskim i licznym działaniom kulturalnym organizowanym przez Zieloną Górę i jej stowarzyszenia winiarskie, turyści z Polski i całego świata przyjeżdżają tu co roku, aby świętować z mieszkańcami miasta przez kilka dni. Podczas tych świątecznych dni na początku września Bachus, bóg wina, osobiście przejmuje władzę nad miastem i organizuje kolorowy festiwal z wesołym miasteczkiem, kilkoma scenami teatralnymi i koncertami, sztuką i rzemiosłem oraz licznymi stoiskami do degustacji wina. W szczególności lokalne wina można degustować tuż obok ratusza. Pod koniec festiwalu odbywa się niemal karnawałowa parada bogów wina. Oprócz oficjalnego plakatu z winem, organizowany jest również konkurs dla winiarzy amatorów na stworzenie oficjalnego wina Winobranie.
Ale to nie jedyne wydarzenie w Zielonej Górze i okolicach popularyzujące polskie wino. Stowarzyszenia i miasto angażują się również w "Zielonogórski Jarmark Winiarski", "Forum Wina" i "Bal Winiarzy". Fundacja "Pro Gloria Monte Verde" również przyczynia się do promocji uprawy winorośli i przemysłu winiarskiego.

Lubuski szlak wina i miodu
Lubuski Szlak Wina i Miodu, łączący winnice i winiarnie, pasieki, muzea i hotele, od 2008 roku cieszy się szczególnym zainteresowaniem turystów i mediów. Pierwsze winorośle posadzono w 2013 roku w okolicach miejscowości Zabór (Saabor), która stała się bazą dla Spółdzielczego Centrum Winiarstwa Lubuskiego Szlaku Wina i Miodu. Powstało ono dzięki współpracy samorządu powiatowego województwa lubuskiego, lubuskich winiarzy, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie oraz wielu stowarzyszeń. Winnica pod Zaborem podzielona jest na 12 części, które uprawiane są przez lubuskich winiarzy. W 2015 roku na terenie winnicy otwarto Lubuskie Centrum Winiarstwa.
 
"Park Winny" w Zielonej Górze z Palmiarnią i dawnym Domem Winiarza Gremplerów

Lubuski Szlak Wina i Miodu skupia około trzy tuziny winnic, które nie tylko oferują i sprzedają wina, ale także zapraszają gości na wycieczki z przewodnikiem, imprezy i degustacje. Punktem startowym jest "winiarska stolica Polski", Zielona Góra, z uprawianą winoroślą Ziegelberg, "parkiem winnym" w centrum miasta. Niegdyś należał on do piwnic win musujących Grempler. Dawny Gremplersche Winzerhaus został zintegrowany z Palmiarnią zbudowaną na wzgórzu.
Częścią winiarskiej tradycji Zielonej Góry jest także jedyne w Polsce Muzeum Wina - w Muzeum Ziemi Lubuskiej - z licznymi dokumentami dotyczącymi historii uprawy winorośli i zabytkowym wyposażeniem. Na obrzeżach miasta znajduje się skansen Ochla, w którym można zwiedzić zabytkową wieżę winiarską. Ta przykładowa wieża była niegdyś używana przez winiarzy w winnicach i ich okolicach do monitorowania winorośli i ochrony przed pierzastymi i dwunożnymi złodziejami winogron...

Zabytkowa wieża winiarska w skansenie w Ochli
Foto: Visit Zielona Gora  

*** Przetłumaczono za pomocą www.DeepL.com/Translator ***
Wróć do spisu treści